Prof. Marszałek: Roszczenia hematologów dotyczące trepanobiopsji są nieuprawnione

Część hematologów postuluje samodzielne opisywanie trepanobiopsji. Z takim stanowiskiem nie zgadzają się patomorfolodzy. – W związku z roszczeniami w sprawie możliwości ustalania i autoryzowania rozpoznań patomorfologicznych przez hematologów, twierdzę, że jest to prawnie niedopuszczalne – podkreśla prof. dr hab. n. med. Andrzej Marszałek, krajowy konsultant w dziedzinie patomorfologii.

– Dzisiaj zdarza się, że odczyt trepanobiopsji przychodzi po miesiącu, a czasem po dwóch miesiącach od pobrania próby. Przydatność takiego badania jest już bardzo wątpliwa. Optymalny czas otrzymania wyników to kilka dni, ale nie miesięcy. Patomorfologów jest za mało. Nie są w stanie sporządzić wyników w krótkim czasie. Niewielu młodych lekarzy interesuje się tą specjalizacją, więc można przypuszczać, że kryzys będzie się pogłębiał – mówi prof. dr hab. n. med. Mieczysław Komarnicki, hematolog ze Szpitala Klinicznego Przemienienia Pańskiego UM w Poznaniu, w wywiadzie opublikowanym na stronie „Menedżera Zdrowia".

W 2017 roku Ministerstwo Zdrowia procedowało rozporządzenie w sprawie standardów organizacyjnych opieki zdrowotnej w dziedzinie patomorfologii. Zgodnie z tym dokumentem wyłącznie patolodzy są kompetentni do oceny trepanobiopsji szpiku.

– Powoływano się na rzekome standardy, które obowiązują na świecie. Otóż pod tym względem nie ma jednoznacznych wytycznych dla wszystkich krajów. W niektórych takie badania oceniają patolodzy, a w innych również i przeszkoleni hematolodzy – mówi prof. Komarnicki, który postuluje, żeby przywrócić możliwość wykonywania odczytów trepanobiopsji również przez hematologów. Pod pismem w tej sprawie podpisali się między innymi wieloletni konsultant krajowy do spraw hematologii prof. Wiesław Jędrzejczak, oraz wieloletni konsultant do spraw hematologii województwa podkarpackiego prof. Andrzej Pluta.

Tekst wywołał poruszenie zarówno w środowisku hematologów, jak i patomorfologów.

Komentarz prof. Andrzeja Marszałka, krajowego konsultanta w dziedzinie patomorfologii:
– Wraz z postępem medycyny model jednego, wszystkowiedzącego lekarza stracił rację bytu. W celu utrzymania odpowiedniej jakości opieki nad pacjentem dla poszczególnych zakresów wiedzy i kompetencji wprowadzono system specjalizacji szczegółowych. Uzyskanie kompetencji specjalisty wymaga formalnego przebycia odpowiedniego procesu kształcenia. Model kompetencji i niezbędnych wymagań jest powszechny w Europie, a harmonizacja jest nadzorowana przez UEMS. Mając na uwadze dobro pacjenta, specjaliści różnych dziedzin (każdy w zakresie posiadanych kompetencji) w postępowaniu diagnostycznym i terapeutycznych wymieniają się opiniami w trakcie konsylium. Taki model gwarantuje wykorzystanie szerokiej, specjalistycznej wiedzy zespołu.

Szybko czy wolno? Na tak postawione pytanie bez znajomości specyfiki np. wybranych badań patomorfologicznych nie ma odpowiedzi. W badaniach cytologicznych możliwe jest uzyskanie wyniku w kilka godzin od pobrania materiału. Badania wymagające odwapniania (np. trepanobiopsje) oraz wykonania paneli badań dodatkowych (immunohistochemia, biologia molekularna) ze względów technologicznych wymagają kilkunastu dni, a czas oczekiwania nie może być traktowany (mylnie) jako opóźnienie.

Praca zespołowa jest siłą współczesnej medycyny. Wszystkie znane mi wysokospecjalistyczne jednostki hematologiczne współpracują z patomorfologami, a w ramach współpracy każda ze stron zna niezbędne ramy czasowe. Jednocześnie w zespole dba się o pełny zakres informacji potrzebnych lekarzom poszczególnych dziedzin do wykonania swojej części diagnostyki. W ośrodkach, które znam, współpraca jest doskonała.

Oficjalne stanowisko konsultanta krajowego w dziedzinie patomorfologii w sprawie kompetencji stawiania rozpoznań patomorfologicznych:
– W związku z nieuprawnionymi roszczeniami w sprawie możliwości samodzielnego ustalania i autoryzowania rozpoznań patomorfologicznych np. przez lekarzy hematologów na podstawie mikroskopowego badania patomorfologicznego (w tym przypadku histologicznego), np. trepanobioptatów, informuję, że jest to prawnie niedopuszczalne. Ustalanie rozpoznania patomorfologicznego i jego autoryzacja bez posiadania specjalności w dziedzinie patomorfologii są niezgodne z obowiązującym prawem.

Kompetencje i zakres uprawnień poszczególnych specjalności lekarskich wynikają z posiadanego wykształcenia, które zostało zdobyte w trakcie procesu specjalizacji, a następnie poświadczone pozytywnym wynikiem Państwowego Egzaminu Specjalizacyjnego. Nadmienić należy, że każdy lekarz w trakcie opieki nad pacjentem na etapie diagnostyki i leczenia może korzystać z różnych narzędzi, technik oraz procedur zgodnie z potrzebami, jakie wynikają z tego procesu, ale ostateczną decyzję podejmuje pod własnym nazwiskiem oraz w zakresie posiadanych poświadczonych kompetencji.

W praktyce bywa, że lekarze różnych specjalności posiłkują się samodzielną interpretacją badań, także wykonanych osobiście (np. badanie USG), lub wykorzystują samodzielną analizę otrzymanych wyników (np. szeroko rozumiane badania radiologiczne, badania laboratoryjne, badania patomorfologiczne itd.), a czasem także samodzielną analizę zdjęć radiologicznych czy obrazów mikroskopowych, której dokonują w kontekście obrazu klinicznego pacjenta oraz innych informacji, które nie są dostępne (lub nie były dostępne) np. radiologowi lub patomorfologowi w czasie wykonywania badania i formułowania opisu bądź rozpoznania, niemniej jednak podejmując decyzje terapeutyczne, robią to pod własnym nazwiskiem oraz w zakresie posiadanych poświadczonych kompetencji.

Dobro pacjenta jest najwyższą wartością, o której lekarz powinien stale pamiętać. Lekarz powinien podejmować działania, które mają zapewnić pacjentowi jak najlepszą opiekę, w tym w zakresie zagwarantowania wysokiej jakości diagnostyki prowadzonej przez wykształconych specjalistów posiadających prawem wymagane potwierdzenie swoich umiejętności i którzy posiadają pełne kompetencje, a nie jedynie fragmentaryczną wiedzę, np. nabytą w trybie poza kontrolą porządku prawnego w Polsce.

Podsumowując, rozpoznanie patomorfologiczne ustala i autoryzuje lekarz patomorfolog.

Powyższe stanowisko wynika z Ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty, Kodeksu etyki lekarskiej, Rozporządzenia ministra zdrowia dotyczącego organizacji ochrony zdrowia w dziedzinie patomorfologii.

Wywiad z prof. Mieczysławem Komarnickim oraz dyskusja na forum są dostępne pod linkiem: „Prof. Komarnicki: Pacjenci nawet dwa miesiące czekają na wyniki trepanobiopsji”.

Zachęcamy do polubienia profilu „Menedżera Zdrowia” na Facebooku: www.facebook.com/MenedzerZdrowia i obserwowania kont na Twitterze i LinkedInie: www.twitter.com/MenedzerZdrowia i www.linkedin.com/MenedzerZdrowia.