Współpraca – inaczej nie pomożemy dzieciom i młodzieży ►

W psychiatrii dziecięco-młodzieżowej konieczna jest współpraca międzyresortowa, a także odpowiednia nowelizacja aktów prawnych – eksperci podczas Priorities and Challenges in Polish and European Drug Policy 2024 przyznali, że bez tego nie da się poprawić zdrowia psychicznego niepełnoletnich.

• W ostatnich latach liczba dzieci i młodzieży w kryzysie psychicznym podwoiła się, co przełożyło się na wzrost prób samobójczych i dokonanych samobójstw wśród nieletnich
• Od 2020 r. w Polsce realizowana jest reforma psychiatrii dzieci i młodzieży – czy to pomogło?
• Jak ważna jest współpraca międzyresortowa i międzyinstytucjonalna?
• O tym rozmawialiśmy podczas Priorities and Challenges in Polish and European Drug Policy 2024

Panel pod tytułem „Debata o zdrowiu psychicznym dzieci i młodzieży. Jak możemy im pomóc?” rozpoczęła Marzena Sygut-Mirek z wydawnictwa Termedia, podkreślając, jak ważne i potrzebne jest spotkanie ekspertów.

– To, że jest ciężko, to nie jest kwestia ostatnich kilku lat, lecz co najmniej kilkunastu. Liczba pacjentów dziecięcych i młodzieżowych się zwiększa – powiedziała dr n. med. Aleksandra Lewandowska.

Bez współpracy między resortami nie osiągniemy sukcesu
– Mimo rozwijającej się opieki środowiskowej – tak wynika z danych z ostatnich trzech lat – liczba dzieci i młodzieży hospitalizowanych zwiększa się rok do roku o ponad 30 proc., a jednocześnie liczba leczonych pacjentów na oddziałach stacjonarnych i w opiece ambulatoryjnej zmniejsza się i jest poniżej liczby wynikającej z umów z Narodowym Funduszem Zdrowia – przekazała.

Dlaczego tak jest?

– Bo absolutnie nie działa współpraca międzysektorowa – stwierdziła ekspertka.

– Bez tego będzie nam trudno – w sposób spójny i odpowiedni – zaopiekować się tymi pacjentami – zauważyła.

Co należałoby zrobić, by było lepiej?

– Niewątpliwie wśród priorytetów jest kontynuacja działań zmierzających do zaopiekowania się pacjentem jak najbliżej miejsca zamieszkania, uwzględniając pracę nie tylko z nim, ale z całym środowiskiem, w którym on funkcjonuje. Kolejna rzecz to konieczność koordynacji poszczególnych działań w zakresie obszaru samej psychiatrii wieku rozwojowego – po to, aby pacjent, który kończy np. hospitalizację, miał zapewnioną ciągłość opieki. Ważne są też działania związane z kampaniami społecznymi, żeby uświadamiać społeczeństwo, propagować wiedzę dotyczącą uważności, zwracać uwagę na pewne symptomy, które się pojawiają, są niepokojące, i jak najwcześniej reagować. Chodzi o to, żeby rodzic i specjaliści, którzy pracują w obszarze oświaty, wiedzieli, do jakiego eksperta pokierować dziecko czy nastolatka z danym problemem. Pamiętajmy, nie każdy pacjent musi trafić do psychiatry dziecięcego, mamy bowiem psychologów, psychologów klinicznych, psychoterapeutów, terapeutów środowiskowych – wyliczała.

Aleksandra Lewandowska

– Ważne są kompleksowość, koordynacja, wsparcie w zakresie możliwości leczenia chorych, czyli refundacja leków, po to, żebyśmy mieli pewność, że cena nie będzie przeszkodą w ich przyjmowaniu – mówiła, podkreślając ponownie konieczność współpracy.

– Chodzi nie tylko o Ministerstwo Zdrowia, ale także o resorty edukacji narodowej, rodziny i polityki społecznej oraz sprawiedliwości, by specjaliści z różnych obszarów – lekarze psychiatrzy, psychologowie z poradni podlegających pod oświatę i specjaliści z opieki społecznej oraz przedstawiciele sądowi – mogli mieć dostęp do swoich działań – wyjaśniła dr Lewandowska, podkreślając, że potrzebna jest koordynacji między trzema poziomami opieki psychiatrycznej dzieci i młodzieży.

Leczenie zamknięte to ostateczność
Psycholog, psychoterapeuta i była zarządzająca środowiskowym centrum zdrowia psychicznego dr Kamila Lenkiewicz zwróciła uwagę, że to, iż dziecko trafiło na oddział całodobowy, to porażka systemu.

– Powinno być przyjmowane w ostateczności, czyli w sytuacji, kiedy jest realne zagrożenie życia – zwróciła uwagę, sugerując, że każdy taki przypadek to powód do zastanowienia się, co nie zadziałało w systemie opieki ambulatoryjnej, co robili rodzice, rodzina i najbliżsi, dlaczego nie zareagowano w szkole.

Dr Lenkiewicz podkreśliła również konieczność współpracy – mówiła jednak o jej pewnym przymusie.

– Dopóki ustawodawca nie nakaże nam obowiązku współpracy, to nic się nie zmieni – stwierdziła.

O współpracy mówiła też Joanna Michalak, specjalistka psychoterapii dzieci i młodzieży, dyrektor Centrum Zdrowia Psychicznego Instytutu Psychoedukacji w Poznaniu.

Joanna Michalak

Ekspertka podkreśliła, jak ważne jest sieciowanie i łączenie różnych środowisk i instytucji, by skutecznie pomagać niepełnoletnim – między innymi z miejskimi i gminnymi ośrodkami pomocy społecznej, a także szkołami.

– Konieczne jest wypracowanie współpracy między instytucjami, określenie zakresu odpowiedzialności za pomoc, a w konsekwencji poprawa opieki koordynowanej – stwierdziła Joanna Michalak, podkreślając, że należy działać lokalnie, myśląc przede wszystkich o pacjentach.

Dziecko w kryzysie musi wiedzieć, gdzie szukać pomocy
O szkołach mówił też Damian Marciniak, dyrektor Departamentu do spraw Zdrowia Psychicznego w Biurze Rzecznika Praw Pacjenta.

Ekspert obrazowo opisał sytuację.

– Młody pacjent stoi przed różnymi drzwiami, które są pozamykane. Nie wie, co zrobić, dokąd udać się po pomoc – zauważył dyrektor Marciniak, mówiąc o konieczności deinstytucjonalizacji i zwracając uwagę na brak dostatecznej wiedzy pacjentów o możliwości uzyskania fachowej pomocy w przypadku problemów ze zdrowiem psychicznym.

– Młody człowiek musi wiedzieć, jak dbać o zdrowie psychiczne i gdzie szukać pomocy w przypadku pojawiających się problemów – podkreślił, sygnalizując, jak ważne jest wprowadzenie w szkołach wiedzy o zdrowiu, jako nowego przedmiotu, w trakcie którego uczniowie otrzymywaliby kompleksową wiedzę w tym zakresie.


Od lewej: Marzena Sygut-Mirek, Damian Marciniak, Joanna Michalak, Kamila Lenkiewicz, Weronika Snoch, Marta Skierkowska i Aleksandra Lewandowska

Udział w sesji „Debata o zdrowiu psychicznym dzieci i młodzieży. Jak możemy im pomóc?” wzięli:

• Damian Marciniak, dyrektor Departamentu do spraw Zdrowia Psychicznego w Biurze Rzecznika Praw Pacjenta,
• Joanna Michalak, specjalistka psychoterapii dzieci i młodzieży, dyrektor Centrum Zdrowia Psychicznego Instytutu Psychoedukacji w Poznaniu,
• Kamila Lenkiewicz ze Szkoły Głównej Handlowej, psycholog i psychoterapeuta,
• Aleksandra Lewandowska, konsultant krajowa w dziedzinie psychiatrii dzieci i młodzieży,
• Marta Skierkowska z Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę,
• Weronika Snoch z Biura Rzecznika Praw Dziecka.

Panel moderowała Marzena Sygut-Mirek z Termedii.

Nagranie sesji w całości poniżej.