iStock
Związane ręce przez IOWISZ
Redaktor: Krystian Lurka
Data: 02.03.2021
Źródło: Jerzy Bójko
| Tagi: | Jerzy Bójko |
Od 1 stycznia 2021 r. obowiązują nowe zasady dotyczące IOWISZ – zmiany są gruntowne. – Dyrektorzy szpitali mogliby się z nich cieszyć, gdyby nie to, że nie mogą złożyć wniosku w systemie IOWISZ. Dlaczego? Bo formularzy nie zaktualizowano. Współczuję zarządzającym planującym inwestycję. Mają związane ręce – ocenia Jerzy Bójko, były zastępca dyrektora Departamentu Budżetu, Finansów i Inwestycji w Ministerstwie Zdrowia, w „Menedżerze Zdrowia”.
Analiza Jerzego Bójko, specjalisty do spraw inwestycji w ochronie zdrowia, byłego zastępcy dyrektora Departamentu Budżetu, Finansów i Inwestycji w Ministerstwie Zdrowia, eksperta z Kancelarii Doradczej Rafał Piotr Janiszewski:
– Przypomnę – Instrument Oceny Wniosków Inwestycyjnych wprowadzono ustawą o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w lipcu 2016 r. – IOWISZ to narzędzie do oceny celowości i zasadności wydatkowania pieniędzy publicznych i funduszy unijnych. Szpitalne wnioski o dofinansowanie inwestycji opiniowane są – między innymi – na podstawie map potrzeb zdrowotnych.
Początkowo było tak, że zarówno w przypadku niewielkich zadań inwestycyjnych i zakupów wyposażenia, jak i inwestycji obliczonych na potężne pieniądze, stosowano jednakowe kryteria. Było to problematyczne szczególnie dla niewielkich podmiotów leczniczych, które wnioskując o drobne zakupy – niejednokrotnie w zakresie odtworzeniowym – miały problem z osiągnięciem progów punktowych, które pozwoliłyby im na uzyskanie pozytywnej oceny o celowości inwestycji.
W 2018 r. wprowadzono zatem podział na inwestycje bez wpływu na zakres udzielanych świadczeń zdrowotnych – czyli odtworzeniowe – oraz te skutkujące zmianą zakresu udzielanych świadczeń, zwane inwestycjami rozwojowymi. Prócz kryteriów ogólnych wprowadzono także kryteria „dziedzinowe” z oddzielną opłatą – wynoszącą tysiąc złotych – za każdą z dziedzin. To zadowalało małe podmioty lecznicze, w których występowała mała liczba dziedzin. Dla nich zasady te nie stanowiły problemu. Jednak dla szpitali wielospecjalistycznych i onkologicznych, przy występowaniu od kilkunastu do nawet kilkudziesięciu dziedzin, wniosek IOWISZ zwiększał się do olbrzymich rozmiarów, zatracając swój cel.
Ostatnie zmiany w IOWISZ, obowiązujące od 1 stycznia 2021 r., wprowadzono ustawą o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2020 poz. 2345).
Wynika z nich, że podmioty wykonujące lub zamierzające wykonywać działalność leczniczą oraz jednostki zamierzające utworzyć podmiot leczniczy występują z wnioskiem o wydanie opinii o celowości jedynie inwestycji o wartości kosztorysowej na dzień złożenia wniosku przekraczającej 2 mln zł i polegających na:
– utworzeniu w województwie nowego podmiotu leczniczego lub nowych jednostek lub komórek organizacyjnych zakładu leczniczego podmiotu leczniczego,
– wykonywaniu robót budowlanych określonych w art. 3 pkt 7 Prawo budowlane a dotyczących wykonywania działalności leczniczej polegającej na udzielaniu świadczeń zdrowotnych.
Z konieczności uzyskania opinii o celowości wyłączono inwestycje o wartości mniejszej niż 2 mln zł oraz te, które będą realizowane na rzecz obronności lub bezpieczeństwa państwa – wówczas decyzje podejmują, minister obrony narodowej lub minister właściwy do spraw wewnętrznych w uzgodnieniu z ministrem zdrowia.
Co nowego?
Od początku 2021 r. wprowadzono również zasadę, z której wynika, że w przypadku inwestycji o wartości kosztorysowej przekraczającej 50 mln zł opinię o celowości inwestycji wydaje wyłącznie minister zdrowia – niezależnie od podległości podmiotu składającego wniosek.
Ku uciesze dużych szpitali zrezygnowano także z dodatkowych opłat – wynoszących po tysiąc złotych – za każdą z dziedzin medycyny ujętą we wniosku. Wnioski podlegają jednej stałej opłacie wynoszącej cztery tysiące złotych.
Idźmy dalej – w opisie tego, co powinien zawierać wniosek (art. 95e ust. 3 wspomnianej ustawy), uchylono punkty; 5a, 6, 6a, które dotyczyły podziału na dziedziny oraz na dwa formularze:
– tworzenia nowego podmiotu leczniczego lub innej inwestycji skutkującej zmianą zakresu udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej,
– inwestycji pozostających bez wpływu na zakres udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej.
Przegłosowana w grudniu 2020 r. ustawa powołała również pięcioosobową Komisję Oceny Wniosków Inwestycyjnych – organ doradczo-opiniujący, składający się z przedstawicieli szefa KPRM, ministra finansów, ministra właściwego do spraw rozwoju terytorialnego, ministra zdrowia i prezesa Narodowego Fundusz Zdrowia.
Warto podkreśli, że w składzie komisji – która nie została do dziś powołana – znaleźli się wyłącznie reprezentanci kilku organów rządowych. Nie ma chociażby reprezentantów organizacji i stowarzyszeń z zakresu sektora zdrowia. Zadaniem komisji będzie wydawanie opinii o stopniu celowości inwestycji, których wartość kosztorysowa na dzień składania wniosku przekracza 50 mln zł. Pozytywna opinia będzie ważna przez trzy lata.
Bardzo istotną zmianą jest obowiązujący od początku 2021 r. ustawowy zapis mówiący o tym, że szpitale mogą zawierać z NFZ umowy na udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z wykorzystaniem wyłącznie tych inwestycji, na które otrzymały opinię pozytywną.
Jeśli opinia była negatywna, wówczas o umowę z NFZ mogą się ubiegać dopiero po pięciu latach od dnia, w którym została wydana decyzja o pozwoleniu na użytkowanie. Na tym nie koniec – brak pozytywnej opinii uniemożliwia podmiotowi również zwiększenie kwoty zobowiązania z tytułu udzielania świadczeń z wykorzystaniem inwestycji.
Jest jedno „ale”
Jak opisałem – zmiany są gruntowne. Wiele z nich – jak choćby rezygnacja z podziału na kryteria ogólne i dziedzinowe oraz konieczność charakteryzowania dziedzin już wyłącznie w formie opisowej – dyrektorzy placówek medycznych przyjęli z zadowoleniem.
Wszystkie omawiane zmiany obowiązują od 1 stycznia 2021 roku, a 5 lutego zostały ogłoszone rozporządzenia wykonawcze. Pierwsze z nich dotyczy formularza oceny inwestycji skutkujących zmianą zakresu udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej z określeniem 34 kryteriów i wag oraz minimalnej liczby sześciu tysięcy dwustu punktów wymaganych do uzyskania pozytywnej opinii. Drugie – formularza oceny inwestycji bez wpływu na zakres udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej z określeniem 29 kryteriów i wag oraz minimalnej liczby punktów dziewięciuset pięćdziesięciu punktów wymaganych do uzyskania pozytywnej opinii. Zrezygnowano z formularzy papierowych. Aktualnie zarówno wniosek podmiotu o ocenę celowości, jak i protest w przypadku oceny negatywnej, mają być składane wyłącznie online i opatrzone podpisem elektronicznym.
Kardynalnym problemem jest jednak to, że żaden z dyrektorów szpitali nie złoży wniosku w systemie IOWISZ, ponieważ aktualne wnioski, spełniające ustawowe wymogi, są… niedostępne.
Co to oznacza w praktyce? Przyjmując scenariusz bardzo optymistyczny, że system zostanie zaktualizowany szybko – uwzględniając czas na przygotowanie wniosku, wynoszący dwa, trzy tygodnie, oraz na jego rozpatrzenie przez ministra zdrowia lub wojewodę, czyli 45 dni – pierwsze wnioski będą mogły uzyskać ocenę celowości najwcześniej w połowie maja. W przypadku dodatkowych procedur – korygujących, odwoławczych – rozstrzygnięcia nastąpią dopiero pod koniec czerwca.
Szczerze współczuję kierownikom podmiotów leczniczych, którzy planują zrealizowanie inwestycji jeszcze w 2021 r.
Przeczytaj także: „2020 rok w ochronie zdrowia”.
– Przypomnę – Instrument Oceny Wniosków Inwestycyjnych wprowadzono ustawą o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w lipcu 2016 r. – IOWISZ to narzędzie do oceny celowości i zasadności wydatkowania pieniędzy publicznych i funduszy unijnych. Szpitalne wnioski o dofinansowanie inwestycji opiniowane są – między innymi – na podstawie map potrzeb zdrowotnych.
Początkowo było tak, że zarówno w przypadku niewielkich zadań inwestycyjnych i zakupów wyposażenia, jak i inwestycji obliczonych na potężne pieniądze, stosowano jednakowe kryteria. Było to problematyczne szczególnie dla niewielkich podmiotów leczniczych, które wnioskując o drobne zakupy – niejednokrotnie w zakresie odtworzeniowym – miały problem z osiągnięciem progów punktowych, które pozwoliłyby im na uzyskanie pozytywnej oceny o celowości inwestycji.
W 2018 r. wprowadzono zatem podział na inwestycje bez wpływu na zakres udzielanych świadczeń zdrowotnych – czyli odtworzeniowe – oraz te skutkujące zmianą zakresu udzielanych świadczeń, zwane inwestycjami rozwojowymi. Prócz kryteriów ogólnych wprowadzono także kryteria „dziedzinowe” z oddzielną opłatą – wynoszącą tysiąc złotych – za każdą z dziedzin. To zadowalało małe podmioty lecznicze, w których występowała mała liczba dziedzin. Dla nich zasady te nie stanowiły problemu. Jednak dla szpitali wielospecjalistycznych i onkologicznych, przy występowaniu od kilkunastu do nawet kilkudziesięciu dziedzin, wniosek IOWISZ zwiększał się do olbrzymich rozmiarów, zatracając swój cel.
Ostatnie zmiany w IOWISZ, obowiązujące od 1 stycznia 2021 r., wprowadzono ustawą o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2020 poz. 2345).
Wynika z nich, że podmioty wykonujące lub zamierzające wykonywać działalność leczniczą oraz jednostki zamierzające utworzyć podmiot leczniczy występują z wnioskiem o wydanie opinii o celowości jedynie inwestycji o wartości kosztorysowej na dzień złożenia wniosku przekraczającej 2 mln zł i polegających na:
– utworzeniu w województwie nowego podmiotu leczniczego lub nowych jednostek lub komórek organizacyjnych zakładu leczniczego podmiotu leczniczego,
– wykonywaniu robót budowlanych określonych w art. 3 pkt 7 Prawo budowlane a dotyczących wykonywania działalności leczniczej polegającej na udzielaniu świadczeń zdrowotnych.
Z konieczności uzyskania opinii o celowości wyłączono inwestycje o wartości mniejszej niż 2 mln zł oraz te, które będą realizowane na rzecz obronności lub bezpieczeństwa państwa – wówczas decyzje podejmują, minister obrony narodowej lub minister właściwy do spraw wewnętrznych w uzgodnieniu z ministrem zdrowia.
Co nowego?
Od początku 2021 r. wprowadzono również zasadę, z której wynika, że w przypadku inwestycji o wartości kosztorysowej przekraczającej 50 mln zł opinię o celowości inwestycji wydaje wyłącznie minister zdrowia – niezależnie od podległości podmiotu składającego wniosek.
Ku uciesze dużych szpitali zrezygnowano także z dodatkowych opłat – wynoszących po tysiąc złotych – za każdą z dziedzin medycyny ujętą we wniosku. Wnioski podlegają jednej stałej opłacie wynoszącej cztery tysiące złotych.
Idźmy dalej – w opisie tego, co powinien zawierać wniosek (art. 95e ust. 3 wspomnianej ustawy), uchylono punkty; 5a, 6, 6a, które dotyczyły podziału na dziedziny oraz na dwa formularze:
– tworzenia nowego podmiotu leczniczego lub innej inwestycji skutkującej zmianą zakresu udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej,
– inwestycji pozostających bez wpływu na zakres udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej.
Przegłosowana w grudniu 2020 r. ustawa powołała również pięcioosobową Komisję Oceny Wniosków Inwestycyjnych – organ doradczo-opiniujący, składający się z przedstawicieli szefa KPRM, ministra finansów, ministra właściwego do spraw rozwoju terytorialnego, ministra zdrowia i prezesa Narodowego Fundusz Zdrowia.
Warto podkreśli, że w składzie komisji – która nie została do dziś powołana – znaleźli się wyłącznie reprezentanci kilku organów rządowych. Nie ma chociażby reprezentantów organizacji i stowarzyszeń z zakresu sektora zdrowia. Zadaniem komisji będzie wydawanie opinii o stopniu celowości inwestycji, których wartość kosztorysowa na dzień składania wniosku przekracza 50 mln zł. Pozytywna opinia będzie ważna przez trzy lata.
Bardzo istotną zmianą jest obowiązujący od początku 2021 r. ustawowy zapis mówiący o tym, że szpitale mogą zawierać z NFZ umowy na udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z wykorzystaniem wyłącznie tych inwestycji, na które otrzymały opinię pozytywną.
Jeśli opinia była negatywna, wówczas o umowę z NFZ mogą się ubiegać dopiero po pięciu latach od dnia, w którym została wydana decyzja o pozwoleniu na użytkowanie. Na tym nie koniec – brak pozytywnej opinii uniemożliwia podmiotowi również zwiększenie kwoty zobowiązania z tytułu udzielania świadczeń z wykorzystaniem inwestycji.
Jest jedno „ale”
Jak opisałem – zmiany są gruntowne. Wiele z nich – jak choćby rezygnacja z podziału na kryteria ogólne i dziedzinowe oraz konieczność charakteryzowania dziedzin już wyłącznie w formie opisowej – dyrektorzy placówek medycznych przyjęli z zadowoleniem.
Wszystkie omawiane zmiany obowiązują od 1 stycznia 2021 roku, a 5 lutego zostały ogłoszone rozporządzenia wykonawcze. Pierwsze z nich dotyczy formularza oceny inwestycji skutkujących zmianą zakresu udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej z określeniem 34 kryteriów i wag oraz minimalnej liczby sześciu tysięcy dwustu punktów wymaganych do uzyskania pozytywnej opinii. Drugie – formularza oceny inwestycji bez wpływu na zakres udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej z określeniem 29 kryteriów i wag oraz minimalnej liczby punktów dziewięciuset pięćdziesięciu punktów wymaganych do uzyskania pozytywnej opinii. Zrezygnowano z formularzy papierowych. Aktualnie zarówno wniosek podmiotu o ocenę celowości, jak i protest w przypadku oceny negatywnej, mają być składane wyłącznie online i opatrzone podpisem elektronicznym.
Kardynalnym problemem jest jednak to, że żaden z dyrektorów szpitali nie złoży wniosku w systemie IOWISZ, ponieważ aktualne wnioski, spełniające ustawowe wymogi, są… niedostępne.
Co to oznacza w praktyce? Przyjmując scenariusz bardzo optymistyczny, że system zostanie zaktualizowany szybko – uwzględniając czas na przygotowanie wniosku, wynoszący dwa, trzy tygodnie, oraz na jego rozpatrzenie przez ministra zdrowia lub wojewodę, czyli 45 dni – pierwsze wnioski będą mogły uzyskać ocenę celowości najwcześniej w połowie maja. W przypadku dodatkowych procedur – korygujących, odwoławczych – rozstrzygnięcia nastąpią dopiero pod koniec czerwca.
Szczerze współczuję kierownikom podmiotów leczniczych, którzy planują zrealizowanie inwestycji jeszcze w 2021 r.
Przeczytaj także: „2020 rok w ochronie zdrowia”.
