Dlaczego po metforminie nie czuje się głodu?

Metformina, przyjmowana powszechnie jako lek przeciwcukrzycowy, nie tylko obniża poziom cukru we krwi, ale wpływa również na obniżenie masy ciała. Naukowcy odkryli, że dzieje się tak dzięki oddziaływaniu na mózg związku lac-phe. Tego samego, który wytwarzany jest w organizmie po intensywnym wysiłku fizycznym.

Jak informuje pismo „Nature Metabolism”, nowe badania przeprowadzone na myszach i ludziach przez naukowców ze Stanford oraz Harvard Medical School wykazały, że za utratę wagi spowodowaną przyjmowaniem metforminy odpowiedzialna jest cząsteczka lac-phe. Została ona odkryta przez badaczy ze Stanford Medicine w 2022 roku. Powstaje z połączenia mleczanu – produktu ubocznego zmęczenia mięśni – i aminokwasu zwanego fenyloalaniną. Jest wytwarzana w organizmie po intensywnym wysiłku fizycznym. Oddziałując na mózg, tłumi uczucie głodu. Sprawia, że ludzie, myszy, a nawet konie wyścigowe czują mniejszy głód natychmiast po intensywnym treningu.

Podanie metforminy działa jak intensywne ćwiczenia
– Do tej pory nie było jasne, w jaki sposób metformina przepisana w celu kontrolowania poziomu cukru we krwi wpływa również na utratę wagi. Teraz wiemy, że działa w ten sam sposób, co energiczne ćwiczenia, aby zmniejszyć głód. Zrozumienie, w jaki sposób te ścieżki są kontrolowane, może prowadzić do realnych strategii obniżania masy ciała i poprawy zdrowia milionów ludzi – stwierdził kierujący badaniami dr Jonathan Long.

W ciągu pierwszego roku od rozpoczęcia leczenia metforminą wiele osób chorych na cukrzycę traci 2–3 proc. masy ciała. To niewiele w porównaniu z 15 i więcej proc. u przyjmujących leki semaglutydowe, takie jak Ozempic i Wegovy. Jednak odkrycia, które doprowadziły do powstania tych leków, również opierały się na zaobserwowaniu stosunkowo niewielkiej, ale powtarzalnej utraty masy ciała u osób przyjmujących leki pierwszej generacji.

– Istnieje ścisły związek pomiędzy produkcją lac-phe a wytwarzaniem mleczanu – powiedział Long. – Kiedy zrozumieliśmy tę zależność, zaczęliśmy myśleć o innych aspektach metabolizmu mleczanu – wyjaśnił.

Metformina była oczywistym kandydatem, ponieważ pobudza rozkład glukozy (w ten sposób zmniejszając poziom cukru we krwi) i może powodować wytwarzanie mleczanu. Jak wykazały eksperymenty, otyłe myszy laboratoryjne, którym podano metforminę, miały podwyższony poziom lac-phe we krwi. W ciągu dziewięciodniowego eksperymentu jadły mniej niż grupa kontrolna i straciły na wadze średnio 2 gramy.

Long i jego współpracownicy przeanalizowali także przechowywane próbki osocza krwi od osób chorych na cukrzycę typu 2 przed i 12 tygodni po rozpoczęciu przyjmowania metforminy w celu kontrolowania poziomu cukru we krwi. Zaobserwowali znaczny wzrost poziomu lac-phe po metforminie w porównaniu z poziomem przed leczeniem.

Lac-phe wpływa na zmniejszenie uczucia głodu i utratę wagi
Wreszcie u 79 uczestników dużego, wieloetnicznego badania dotyczącego miażdżycy, którzy jednocześnie przyjmowali metforminę, stwierdzono znacznie wyższy poziom lac-phe krążącego we krwi w porównaniu z osobami, które nie przyjmowały tego leku.

– Dobrze było potwierdzić nasze przeczucia eksperymentalnie. Wielkość wpływu metforminy na produkcję lac-phe u myszy była taka sama lub większa niż to, co obserwowaliśmy wcześniej podczas ćwiczeń. Jeśli podasz myszom metforminę w ilościach porównywalnych z tymi, które przepisujemy ludziom, poziom lac-phe osiągnie najwyższy poziom i pozostanie wysoki przez wiele godzin – wskazał Long.

Dalsze badania wykazały, że cząsteczka lac-phe jest wytwarzana u zwierząt przez komórki nabłonka jelit, a blokowanie zdolności myszy do jej wytwarzania usunęło obserwowane wcześniej tłumienie apetytu i utratę wagi.

Wreszcie analiza statystyczna osób biorących udział w badaniu dotyczącym miażdżycy, które straciły na wadze w ciągu kilkuletniego badania i okresu obserwacji, wykazała znaczący związek pomiędzy stosowaniem metforminy, wytwarzaniem lac-phe i utratą masy ciała.

Ważna komunikacja jelitowo-mózgowa
– Fakt, że metformina i ćwiczenia wpływają na masę ciała w ten sam sposób, jest zarówno dziwny, jak i interesujący. A zaangażowanie komórek nabłonka jelitowego sugeruje warstwę komunikacji jelitowo-mózgowej, która zasługuje na dalsze badania. Czy w grę wchodzą inne sygnały? – powiedział Long.

Jak podkreślił badacz, podczas gdy leki semaglutydowe wstrzykiwane są do krwioobiegu, metformina jest lekiem doustnym przepisywanym już milionom ludzi. Być może uda się stworzyć skuteczne doustne środki nowej generacji normalizujące poziom cholesterolu, ciśnienie krwi czy ułatwiające odchudzanie.

Przeczytaj także: „Metformina uniwersalnym lekiem?”.