Szybkie włączenie statyn w cukrzycy chroni układ sercowo-naczyniowy

Z wieloletnich obserwacji wynika, że pacjenci z cukrzycą nie chcą stosować profilaktycznie terapii statynami w obawie o skutki uboczne. Tymczasem przyjmowanie tych leków chroni znacząco układ sercowo-naczyniowy i zapobiega udarom i zawałom serca.

• Jak wyniknęło z 10-letniej obserwacji, diabetycy, którzy od początku przyjmowali zalecaną terapię statynami, mieli 6,4-proc. ryzyko wystąpienia niepożądanego zdarzenia sercowo-naczyniowego, podczas gdy wskaźnik ten wyniósł 8,5 proc. wśród osób, które miały opóźnioną terapię statynami
• Wieloczynnikowa analiza wykazała, że początkowy brak akceptacji leczenia statynami był najsilniejszym czynnikiem, związanym ze zwiększonym 49-proc. ryzykiem zdarzenia sercowo-naczyniowego
• Powody opóźnienia leczenia statynami mogą obejmować obawy związane z powszechnymi doniesieniami o skutkach ubocznych, takich jak bóle mięśni podczas stosowania leków, a także brak objawów wysokiego poziomu cholesterolu przed wystąpieniem poważnego zdarzenia sercowo-naczyniowego, takiego jak udar
• Biorąc pod uwagę, że niemal 20 proc. pacjentów z cukrzycą nie zaakceptowało zaleceń leczenia statynami przez swoich klinicystów, staje się to ważnym problemem zdrowia publicznego – mówią badacze

Podczas 84. sesji naukowej Amerykańskiego Towarzystwa Diabetologicznego Nisarg Shah, główny autor badań, student medycyny z Yale School of Medicine w New Haven w stanie Connecticut, przedstawił wnioski:

– Odkryliśmy, że opóźnienia w terapii statynami – nawet zaledwie o kilka lat – mogą mieć znaczne ryzyko dla pacjentów pod względem złych wyników zdrowotnych i niepożądanych zdarzeń sercowo-naczyniowych. W badaniu z udziałem 7239 pacjentów z cukrzycą typu 2 17,7 proc. pacjentów opóźniło zalecane leczenie statynami średnio o 2,7 roku. Ci, którzy opóźnili stosowanie statyn, mieli o 30 proc. zwiększone ryzyko wystąpienia incydentu sercowo-naczyniowego po 10 latach – stwierdził.

Mamy nadzieję, że te odkrycia pomogą lekarzom poprawić zdrowie układu sercowo-naczyniowego w populacji wysokiego ryzyka.

Edukacja pacjentów z cukrzycą to mniejsze ryzyko powikłań Wczesna, ustrukturyzowana edukacja pacjentów ze zdiagnozowaną cykrzycą typu 1 może znacznie pomóc zmniejszyć ryzyko wystąpienia u nich groźnych powikłań.

Statyny zalecane w profilaktyce ryzyka sercowo-naczyniowego cukrzycy

Cukrzyca jest dobrze znanym czynnikiem ryzyka miażdżycowej choroby sercowo-naczyniowej (ASCVD) i jest główną przyczyną zgonów osób z cukrzycą.

Aby zmniejszyć ryzyko, wytyczne ADA zalecają terapię statynami u pacjentów w wieku 40–75 lat, nawet jeśli nie mają innych czynników ryzyka sercowo-naczyniowego, oraz u pacjentów młodszych i starszych, w różnych dawkach (w zależności od czynników ryzyka). Jednak pacjenci często obawiają się skutków ubocznych takiego leczenia, opóźniają je lub go nie podejmują. Jak wynika ze statystyk, lekarze także lekceważą te zalecenia – tylko 53 proc. pacjentów otrzymuje receptę na statyny, mimo że większość z nich spełnia wskazania kliniczne do leczenia.

Ze względu na brak badań nad długoterminowymi konsekwencjami oddalenia w czasie terapii statynami Shah i jego współpracownicy przeprowadzili retrospektywne badanie obserwacyjne pacjentów z rozpoznaniem cukrzycy typu 1 lub 2 bez ASCVD leczonych w Mass General Brigham w Bostonie w latach 2000–2018.

Średni wiek pacjentów wynosił 55 lat, a 52,1 proc. stanowiły kobiety. Badani mieli podwyższony średni wyjściowy poziom cholesterolu LDL wynoszący 138 mg/dl, a ich średni poziom A_1c wynosił 7,5 proc. Podobnie jak w populacji ogólnej, większość z nich miała cukrzycę typu 2.

Akceptację statyn określono za pomocą algorytmu przetwarzania języka naturalnego do oceny notatek lekarskich w dokumentacji medycznej. Spośród 17,7 proc. pacjentów, którzy opóźniali otrzymanie statyn, pacjenci mieli średnio 4,6 wizyty u lekarza od momentu początkowego odrzucenia do rozpoczęcia leczenia. Po rozpoczęciu opóźnionej terapii statynami pacjenci pozostawali w trakcie leczenia średnio przez 7,1 (odchylenie standardowe [SD] 4,8) roku.

Przy średnim czasie obserwacji wynoszącym 8,2 roku u 455 (6,3 proc.) pacjentów wystąpiło niepożądane zdarzenie sercowo-naczyniowe.

Jeśli chodzi o konkretne zdarzenia, wśród 8,5 proc. osób, które doświadczyły zdarzeń sercowo-naczyniowych po opóźnionym podaniu statyn w ciągu 10-letniej obserwacji, wskaźniki były znacznie wyższe w przypadku zawału mięśnia sercowego, a także udaru niedokrwiennego w porównaniu z osobami, które nie miały opóźnień w leczeniu statynami (P = 0,001).

Ryzyko ponownego zdarzenia sercowo-naczyniowego u chorych niestosujących statyny lub przyjmujących statynę w zbyt małej dawceNieprzyjmowanie statyny, stosowanie małej dawki statyny lub nieoptymalne obniżenie stężenia cholesterolu LDL są związane z wyższym ryzykiem wystąpienia ponownego zdarzenia sercowo-naczyniowego.

Brak akceptacji leczenia statynami zwiększa ryzyko chorób serca o połowę

Wieloczynnikowa analiza uwzględniająca takie czynniki, jak cechy demograficzne pacjentów i choroby współistniejące, a także grupowanie wśród świadczeniodawców, wykazała, że początkowy brak akceptacji leczenia statynami był najsilniejszym czynnikiem, związanym z 49-proc. zwiększonym ryzykiem zdarzenia sercowo-naczyniowego (współczynnik ryzyka, 1,49; P = 0,002).

Dalsza ocena LDL oparta na akceptacji statyn wśród osób, które opóźniły akceptację statyn (P <0,001), wykazała istotnie wyższy średni status LDL w ciągu 12 lat.

– Zwiększona częstość występowania zdarzeń sercowo-naczyniowych jest duża, zwłaszcza że jest to najczęstsza przyczyna zgonów u pacjentów z cukrzycą – powiedział starszy autor badania, dr Alexander Turchin, dyrektor ds. badań informatycznych w Brigham and Women's Hospital.

– Biorąc pod uwagę, że prawie 20 proc. pacjentów z cukrzycą nie zaakceptowało zaleceń leczenia statynami przez swoich klinicystów, staje się to ważnym problemem zdrowia publicznego – stwierdził.

W swoim przemówieniu Shah spekulował, że konkretne powody opóźnienia leczenia statynami mogą obejmować obawy związane z powszechnymi doniesieniami o skutkach ubocznych, takich jak bóle mięśni podczas stosowania leków, a także brak objawów wysokiego poziomu cholesterolu przed wystąpieniem poważnego zdarzenia sercowo-naczyniowego, takiego jak udar.

Lekarze powinni dostarczać chorym sprawdzonych informacji

Ogólnie rzecz biorąc, z odkryć wynika, że nieakceptacja terapii statynami przez pacjentów z cukrzycą jest częstym zjawiskiem, które może mieć duży wpływ na ich zdrowie.

– Opierając się na naszym doświadczeniu klinicznym, pomocne może być prowadzenie wielu rozmów z pacjentem, dostarczanie szczegółowych informacji na temat zalet i wad terapii statynami oraz angażowanie członków rodziny w proces podejmowania decyzji. Klinicyści powinni zrobić wszystko, co możliwe, aby pomóc osobom z grupy wysokiego ryzyka w podejmowaniu w pełni świadomych decyzji dotyczących ich opcji leczenia – podkreślili badacze.