Będziemy mieli najnowocześniejszą opiekę psychiatryczną w Europie?

Dzięki 4,5 mld zł dofinansowania polska psychiatria może opracować i realizować specjalistyczne programy diagnozy i leczenia zaburzeń psychicznych zarówno osób dorosłych, jak i dzieci. Projekt FERS startuje już teraz. – Chcielibyśmy stworzyć najnowocześniejszy system opieki psychiatrycznej w Europie – zapowiedzieli eksperci.

• Dzięki 4,5 mld złotych pozyskanych z budżetu i środków unijnych niedofinansowana do tej pory psychiatria polska ma szansę na szybki rozwój. Jednym ze strategicznych przedsięwzięć naprawczych będzie projekt Funduszy Europejskich dla Rozwoju Społecznego „Opracowanie i realizacja specjalistycznych programów diagnozy i leczenia zaburzeń psychicznych”, który prowadzi IPIN
• Prof. Piotr Gałecki, konsultant krajowy w dziedzinie psychiatrii podczas uroczystej inauguracji projektu FERS, stwierdził, że chciałby stworzyć najnowocześniejszy system opieki psychiatrycznej w Europie, zarówno dla dorosłych, jak i dzieci oraz młodzieży 
• Oficjalne rozpoczęcie przedsięwzięcia dofinansowanego kwotą ponad 257 milionów ogłosiła wiceminister Katarzyna Kacperczyk
• Dyrektor IPIN Piotr Nowicki podkreślił, że do tej pory nie było projektu wspierającego psychiatrię realizowanego na tak dużą skalę. – Dzięki niemu wypracujemy nowe standardy leczenia i ścieżki postępowania z pacjentem – mówił
• Do projektu, który potrwa do 31 lipca 2028 r., wybrano wybrano 15 programów diagnostyczno-terapeutycznych dla dzieci i młodzieży oraz 5 programów diagnostycznych dla dorosłych
• Nowicki stwierdzi, że po jego zakończeniu przedstawimy Ministerstwu Zdrowia wnioski – te z programów, które przyniosą efekty, będziemy rekomendować, aby stały się standardem i weszły do koszyka świadczeń gwarantowanych

W Instytucie Psychiatrii i Neurologii odbyła się konferencja prasowa poświęcona wdrożeniu projektu diagnostyczno-terapeutycznego dofinansowanego w ramach Funduszy Europejskich dla Rozwoju Społecznego (FERS.04.15-IP.07-0006/24), który ma wspierać najbardziej niezaspokojone potrzeby w zakresie zdrowia psychicznego.

Bezprecedensowe dofinansowanie psychiatrii

Wiceminister Katarzyna Kacperczyk przypomniała, że w ubiegłym roku minister zdrowia Izabela Leszczyna podjęła decyzję o dofinansowaniu psychiatrii, ze szczególnym uwzględnieniem psychiatrii dzieci i młodzieży.

– Inwestujemy w rozwój psychiatrii ponad 4,2 mld złotych. 1,2 mld z tych środków pochodzi z środków unijnych a 3 mld – przeznaczone na modernizację, rozbudowę i unowocześnienie podmiotów leczniczych oferujących świadczenia w zakresie psychiatrii – ze środków budżetowych. Podmioty mogły przez kilka miesięcy przygotowywać i składać wnioski, nabór kończy się 31 stycznia. Mam nadzieję, że w pierwszej połowie tego roku uda nam się wyłonić te placówki, które otrzymają dofinansowanie i będą mogły poprawić jakość leczenia pacjentów ze szczególnym uwzględnieniem opieki nad dziećmi i i młodymi ludźmi – podkreśliła podsekretarz stanu.

Jak tłumaczyła, 1,2 mld zł ze środków unijnych ma wesprzeć w różnym zakresie psychiatrię na wszystkich trzech poziomach referencyjnych, czyli także psychiatrię środowiskową, oddziały dzienne, poradnie psychiatryczne i mniejsze projekty dla oddziałów szpitalnych, głównie dla tych, które nie dostaną środków w ramach funduszu medycznego ze środków budżetowych.

Katarzyna Kacperczyk ogłosiła także oficjalne rozpoczęcie projektu „Opracowanie i realizacja specjalistycznych programów diagnozy i leczenia zaburzeń psychicznych”, dofinansowanego kwotą ponad 257 milionów. Dzięki niemu ok. 5 tys. pacjentów otrzyma kompleksową diagnozę i terapię.

– Wierzymy głęboko, że projekt FERS pozwoli jeszcze wzmocnić jakość opieki, leczenia pacjentów dorosłych, a także dzieci i młodzieży oraz zapewnić lepszy i szerszy dostęp do opieki psychiatrycznej i psychologicznej w Polsce – nadmieniła wiceminister.

Pilotaż centrów zdrowia psychicznego przedłużony Minister Izabela Leszczyna zapowiedziała przedłużenie pilotażu centrów zdrowia psychicznego do połowy przyszłego roku i rozszerzenie ich działalności. 

To pierwszy tak duży projekt strategiczny

Piotr Nowicki, dyrektor IPIN, przekazał, że projekt będzie realizowany poprzez świadczenie usług w obszarze zdrowia psychicznego koordynowanych przez Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie. IPIN jest liderem projektu, a prowadzić go będzie w partnerstwie z Specjalistycznym Psychiatrycznym Zespołem Opieki Zdrowotnej w Łodzi, który podczas konferencji reprezentowała dyrektor Anna Śremska. Potrwa do 31 lipca 2028 roku, został podzielony na pięć etapów.

– Do tej pory nie było projektu wspierającego psychiatrię realizowanego na tak dużą skalę. Dzięki niemu wypracujemy nowe standardy leczenia i ścieżki postępowania z pacjentem – mówił dyrektor Nowicki.

20 programów diagnostyczno-terapeutycznych dla dorosłych, dzieci i młodzieży

Wybrano 15 szczegółowych programów diagnostyczno-terapeutycznych dla dzieci i młodzieży oraz pięć programów diagnostycznych dla dorosłych. Celami szczegółowymi do zrealizowania w każdym programie są:

• wypracowanie rekomendacji dotyczącej  ścieżki pacjenta w systemie ochrony zdrowia psychicznego,
• optymalizacja wykorzystania kadr medycznych,
• wypracowanie rozwiązań zwiększających dostępność usług ambulatoryjnych,
• stworzenie sprawiedliwego i efektywnego systemu opieki psychiatrycznej i psychologicznej uwzględniającego specyficzne potrzeby wszystkich pacjentów m.in. wiek, płeć (równowaga), kultura, status społeczno-ekonomiczny, orientacja seksualna.

Edukacja zdrowotna – będzie o zdrowiu psychicznym ►– Bardzo długo czekaliśmy na edukację zdrowotną w szkołach, między innymi dlatego, że podczas zajęć będziemy mówić dużo o profilaktyce zaburzeń psychicznych – powiedziała dr Aleksandra Lewandowska.

Programy będą obejmowały zastosowanie wielu procedur i technologii, które będą poddane permanentnej i końcowej ewaluacji oceniającej korzyści dla pacjenta. Celem każdego programu będzie ograniczanie ryzyka wprowadzenia nieefektywnego i kosztownego rozwiązania, rozwój i ulepszenie dotychczasowych, lepsze oszacowanie końcowych korzyści, zbudowanie relacji z interesariuszami (pacjentem i jego rodziną), w tym identyfikację ich oczekiwań. Dlatego na każdym etapie realizacji będzie oceniany poziom satysfakcji pacjenta z udzielanych mu świadczeń.

Możliwość włączenia programu do praktyki ambulatoryjnej w ramach koszyka świadczeń

Jak podkreślali eksperci, projekt pozwoli na pozyskanie wiedzy o różnych aspektach wdrażania i określenia priorytetów w diagnostyce i terapii. Przez cały okres jego trwania będzie utrzymywana zasada możliwości wdrożenia każdego szczegółowego programu diagnostycznego i diagnostyczno-terapeutycznego do praktyki ambulatoryjnej jako świadczenia gwarantowanego w koszyku świadczeń NFZ.

Projekt skierowany jest do wszystkich osób dorosłych oraz dzieci i młodzieży z całej Polski, którzy podlegają powszechnemu ubezpieczeniu zdrowotnemu. i ujawniają potrzeby zdrowotne w zakresach określonych w tematach programów diagnostycznych i diagnostyczno-terapeutycznych. Osoby, które zadeklarują się uczestniczyć w projekcie w danym programie, nie mogą równolegle korzystać z analogicznych świadczeń finansowanych przez NFZ. Planowane jest zrekrutowanie do programu 5 tys. osób.

Osoby dorosłe (3510 osób) otrzymają wsparcie w ramach pięciu specjalistycznych programów diagnostycznych, natomiast dzieci i młodzież (1490 osób) do ukończenia 18. roku życia (na dzień kwalifikacji do danego programu specjalistycznego) oraz ich rodzice i opiekunowie zostaną objęci wsparciem w 15 programach diagnostyczno-terapeutycznych.

W przeprowadzeniu projektu będzie uczestniczyć ok. 880 przeszkolonych pracowników zatrudnionych w IPiN i w SPZOZ w Łodzi. Szkoleniami zostaną objęci: lekarze i lekarki psychiatrzy, a także neurolodzy, pediatrzy oraz lekarze i lekarki w trakcie specjalizacji, psycholodzy i psycholożki oraz psychoterapeuci i psychoterapeutki, pielęgniarze i pielęgniarki oraz personel administracyjny (koordynatorzy), odpowiedzialni m.in. za rekrutację i przestrzeganie harmonogramu.

Program jest wdrażany po to, żeby stworzyć standard postępowania w określonych chorobach psychicznych

Jak tłumaczył dyrektor, eksperci będą oceniać zarówno w trakcie, jak i pod koniec trwania projektu, które z elementów zapisanych w programach powinny stać się standardem prowadzenia każdego pacjenta. Następnie wnioski i wyniki zostaną przekazane Ministerstwu Zdrowia w celu dalszego procedowania i stworzenia nowych standardów leczenia schorzeń psychiatrycznych ogólnie obowiązujących w Polsce.

Programy dla dzieci i młodzieży, jakie znajdą się w projekcie

Dr n. med. Aleksandra Lewandowska, konsultant krajowa w dziedzinie psychiatrii dzieci i młodzieży, stwierdziła: – Czekaliśmy na taką zmianę. 15 programów diagnozy i leczenia w zakresie zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży to bardzo dużo. Zostaną opracowane przez ekspertów. Szczególnym wyzwaniem jest diagnostyka i leczenie uzależnień, które zostały uwzględnione w programach. Mamy tu wiele do zrobienia.

Dzieci cierpią i popełniają samobójstwa Zwiększa się liczba dzieci i młodzieży z zaburzeniami psychicznymi, codziennie w Polsce niemal sześcioro młodych ludzi próbuje popełnić samobójstwo, system pomocy jest niewydolny

Programy diagnostyczno-terapeutyczne dla dzieci i młodzieży obejmą:

• diagnostykę i leczenie specjalistyczne dla młodzieży z podwójną diagnozą, 
• diagnostykę i leczenie zaburzeń ze spektrum autyzmu u DiM, 
• diagnostykę i leczenie zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych (OCD – obsessive-compulsive disorder) u DiM, 
• diagnostykę i leczenie choroby afektywnej dwubiegunowej u DiM,
• diagnostykę i leczenie nieprawidłowo kształtującej się osobowości u młodzieży, 
• diagnostykę i leczenie zaburzeń afektywnych (w tym subklinicznych i lekoopornych) u DiM, 
• diagnostykę i leczenie zaburzeń psychotycznych (w szczególności: diagnoza różnicowa objawów podobnych do psychotycznych (PLE), stanów ryzyka psychozy oraz pierwszych epizodów psychotycznych, metody postępowania w zaburzeniach lekoopornych) u DiM,
• diagnostykę i leczenie zespołu nadpobudliwości ruchowej z deficytem uwagi u DiM,  
• diagnostykę i leczenie zaburzeń depresyjnych i somatyzacyjnych (w tym zaburzeń nerwicowych  behawioralnych, psychosomatycznych) u DiM,                 
• diagnostykę i leczenie niezgodności płciowej u DiM, 
• diagnostykę i leczenie zaburzeń odżywiania u DiM,   
• diagnostykę i leczenie uzależnień behawioralnych u DiM, 
• diagnostykę i leczenie uzależnienia od nikotyny u młodzieży, 
• diagnostykę i leczenie uzależnień od substancji psychoaktywnych (SPA) u młodzieży,
• diagnostykę i leczenie zaburzeń psychicznych u DiM ze współchorobowością somatyczną.

Unowocześnienie i przyspieszenie diagnostyki dorosłych

Prof. dr hab. n. med. Piotr Gałecki, konsultant krajowy w dziedzinie psychiatrii, skomentował znaczenie projektu: – Naszym celem jest nowoczesna, pełna i jak najszybsza diagnostyka zaburzeń psychicznych, w tym diagnostyka obrazowa. Chcielibyśmy stworzyć najnowocześniejszy system opieki psychiatrycznej w Europie, zarówno dla dorosłych, jak i dzieci oraz młodzieży.

Programy diagnostyczne dla dorosłych to:

• diagnostyka zaburzeń psychotycznych (w szczególności pierwszych epizodów psychotycznych oraz zaburzeń lekoopornych), 
• diagnostyka zaburzeń neurorozwojowych (w szczególności zaburzeń ze spektrum autyzmu, zespołu nadpobudliwości ruchowej z deficytem uwagi),
• diagnostyka zaburzeń lękowych, depresyjnych i somatyzacyjnych (w tym zaburzeń nerwicowych, behawioralnych, psychosomatycznych),
• diagnostyka zaburzeń osobowości,
• diagnostyka zaburzeń psychicznych w wieku podeszłym (psychogeriatria) oraz osób z zaburzeniami psychicznymi ze współchorobowością somatyczną. 

Przeczytaj także: „Kto zajmie się CZP?”.