Chcemy odpowiedzialności terytorialnej

– Chcemy te dobre rozwiązania, które zadziałały w centrach zdrowia psychicznego, przenieść na całą Polskę. Chcemy odpowiedzialności populacyjnej, a nie płacenia za usługę. Nieprawdą jest, że zamierzamy płacić za przyjęcia pacjentów – powiedział wiceminister zdrowia Wojciech Konieczny. 

– Jesteśmy na etapie wychodzenia z pilotażu centrów zdrowia psychicznego, który trwa już sześć lat i pokrywa połowę Polski. Druga połowa kraju działa w systemie, który jest często nazywany średniowiecznym, z czym bym się nie zgodził. Połowa kraju jest również objęta opieką psychiatryczną. W tym systemie ciężko pracują lekarze, pielęgniarki, psychologowie, psychoterapeuci, którzy wypełniają swoje obowiązki, często w bardzo trudnych warunkach. Tej połowy Polski nie spisywałbym na potępienie – powiedział wiceminister Konieczny podczas wspólnego posiedzenia komisji Polityki Społecznej i Rodziny oraz Zdrowia, przedstawiając plany resortu i funduszu w zakresie zmiany zasad finansowania psychiatrii osób dorosłych.

Ryczałt na populację, ale pod kontrolą

– Chcemy, aby ta druga połowa Polski mogła przystąpić do systemu centrów zdrowia psychicznego. Pilotaż musi się zakończyć, ponieważ musimy przejść na rozwiązania koszykowe. Muszą być to świadczenia finansowane przez NFZ, tak jak w przypadku psychiatrii dziecięcej. Ale nie jest to takie proste – wskazał Konieczny.

Jak wyjaśnił, funkcjonują dwa typy centrów – typu A i typu B. Ustawa obecnie obowiązująca dotyczy centrów typu A, więc aby przeprowadzić proces odejścia od pilotażu i przejścia w rozwiązania systemowe, należy ją zmienić. Jak dodał Konieczny, wymaga to prac legislacyjnych, które wymagają wstępnej akceptacji wszystkich zainteresowanych stron.

Bez powrotu do zakładów zamkniętych– To, co przede wszystkim chcę powiedzieć, i co jest ważne dla pacjentów, to to, że centra zdrowia psychicznego będą funkcjonowały w 2025 r. i w latach kolejnych. Nie ma mowy o powrocie do zakładów zamkniętych – zapowiedziała minister zdrowia.

– Chcemy te dobre rozwiązania, które zadziałały w centrach zdrowia psychicznego, przenieść na całą Polskę. Chcemy odpowiedzialności populacyjnej, a nie płacenia za usługę. Nieprawdą jest, że chcemy płacić za przyjęcie pacjenta. Kamienie milowe tej zmiany, tego podejścia do psychiatrii środowiskowej chcemy utrzymać, natomiast nie da się ukryć, że obserwujemy różną jakość świadczenia usług. I to jest w miarę zrozumiałe, że świadczenia, czy psychiatryczne, czy inne, są świadczone na różnym poziomie, staramy się to wyrównywać. Ale obserwujemy też różne zaangażowanie tych centrów wobec pracy nad populacją, która im podlega, i tutaj zauważamy bardzo duże różnice – powiedział wiceminister.

Kto zajmie się CZP? Minister zdrowia powołała zespół, który ma wypracować sposób finansowania centrów zdrowia psychicznego po zakończeniu pilotażu – w Dzienniku Urzędowym Ministra Zdrowia opublikowano zarządzenie w tej sprawie, w którym podano skład.

– Są centra zdrowia psychicznego, które obsługują mniej niż 2 proc. danej populacji i takie, które obsługują ponad 6 proc. danej populacji przy tym samym finansowaniu. Naszym zdaniem to powinno podlegać pewnej kontroli, nadzorowi regulacji, to znaczy nie możemy pozbawić się mechanizmów, które pozwolą nam na ocenę, jak ta opieka przebiega i jaki procent osób jest objętych opieką, a jaki po prostu tej opieki nie doświadcza. O 300 proc. więcej zaopiekowanych osób to jest różnica, która nasuwa myśl o tym, że to zaangażowanie jest różne – tłumaczył.

Trudna sytuacja środowiskowych centrów dla dzieci i młodzieży 

Wojciech Konieczny przedstawił także informację na temat sytuacji środowiskowych centrów zdrowia psychicznego. Jak przypomniał, zostały one utworzone w ramach środków z Europejskiego Funduszu Społecznego na lata 2014–2020. Powstawały niezależnie od przygotowywania i wdrożenia systemowej reformy w ramach nowego modelu psychiatrii dziecięcej.

– Decyzja zawarta w piśmie ministra Adama Niedzielskiego z 6 maja 2022 roku jasno wskazywała, że tworzenie i funkcjonowanie centrów zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży w kontekście udzielenia świadczeń powinno odbywać się ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, a nie ze środków Unii Europejskiej – zauważył Konieczny.

Dzieci cierpią i popełniają samobójstwa Zwiększa się liczba dzieci i młodzieży z zaburzeniami psychicznymi, codziennie w Polsce niemal sześcioro młodych ludzi próbuje popełnić samobójstwo, system pomocy jest niewydolny.

Podkreślił, że Ministerstwo Zdrowia nie ma narzędzi umożliwiających kontynuację finansowania środowiskowych centrów zdrowia psychicznego ze środków europejskich. W związku z tym – jak dodał – działalność tych środowiskowych centrów, jako instytucji finansowanych ze środków europejskich, została zakończona.

– W całej Polsce te centra przekształciły się w centra zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży, konkretnie w drugi poziom, ponieważ ich zakres realizacji świadczeń odpowiadał właśnie temu drugiemu poziomowi – tłumaczył Konieczny.

Problemy na terenie Wielkopolski 

Jak przekazał, do drugiego poziomu nie zakwalifikowało się osiem centrów środowiskowych z terenów Wielkopolski. – Powstają pewne trudności w działaniu tych centrów, gdyż ogłaszane konkursy przez NFZ nie przynoszą skutków. Najczęściej dlatego, że te centra nie spełniają kryteriów wymaganych w normalnych centrach zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży na tym drugim poziomie działalności – stwierdził.

Wiceminister poinformował, że NFZ ogłosił kolejny konkurs, aby w Wielkopolsce mogła ruszyć odpowiednia jednostka realizująca świadczenia opłacane przez fundusz.

– Musimy uważać na nazewnictwo. Obecnie środowiskowe centra dzieci i młodzieży właściwie nie są finansowane przez NFZ, ponieważ zostały przekształcone w wyniku reformy, którą przeprowadzili nasi poprzednicy, za co są chwaleni. Takie rozwiązania w tej chwili działają i my jesteśmy kontynuatorami tego programu – powiedział Wojciech Konieczny.

– Uważamy, że wszystkie środowiskowe centra, kiedy tylko spełnią odpowiednie warunki i przystąpią do konkursu ogłoszonego przez NFZ, będą mogły dalej pełnić świadczenia – wskazał.

– Na obszarze 90 procent Polski tak się stało i mam nadzieję, że tak się stanie również tam, gdzie ten proces z jakichś powodów napotkał trudności, natomiast nie są to trudności po stronie Ministerstwa Zdrowia czy NFZ – tłumaczył przedstawiciel resortu zdrowia.

System trzeba udoskonalać

Jak przekazał, przedstawiciele resortu są w konktakcie ze środowiskiem. Przypomniał o powołanym specjalnym zespole do spraw oceny reformy psychiatrii.

Wiceminister poinformował, że 9 grudnia zbierze się Rada do spraw Zdrowia Psychicznego, gdzie zostaną przedstawione wnioski.

– System trzeba udoskonalać i zmieniać, taki mamy zamiar. Dialog i działania podejmowane przez wiele środowisk przyniosą efekty – powiedział Konieczny.

Sesję można obejrzeć na stronie internetowej: www.sejm.gov.pl/3D2956.