Czynnik XIII nowym lekiem dla pacjentów z twardziną układową?

Tegoroczny kongres British Society for Rheumatology obfitował w interesujące doniesienia. Jednym z najważniejszych było z pewnością wykazanie bezpieczeństwa leczenia czynnikiem krzepnięcia XIII pacjentów z twardziną układową, co przedstawiono w czasopiśmie „Rheumatology”, wydawanym pod egidą tego towarzystwa naukowego.

Twardzina układowa to wieloukładowa choroba autoimmunologiczna, charakteryzująca się znaczną zachorowalnością i śmiertelnością oraz brakiem metod leczenia o dużej skuteczności – i to mimo znacznego postępu w zakresie leków przeciwreumatycznych w ostatnich dziesięcioleciach. Czynnik XIII jest enzymem biorącym udział w krzepnięciu i gojeniu ran, gdzie wspomaga angiogenezę poprzez hamowanie trombospondyny-1, stąd zespół badaczy z University College London Hospital wydedukował, że terapeutyczne jego podawanie mogłoby zwiększyć angiogenezę poprzez supresję TSP-1, o której wiadomo, że jest rozregulowana u pacjentów z twardziną.

Ośmiu dorosłych pacjentów otrzymało dożylnie pojedynczą dawkę oczyszczonego ludzkiego czynnika XIII, a następnie poddano ich 6-tygodniowemu okresowi monitorowania. Następnie przeprowadzono podwójnie ślepe, randomizowane i kontrolowane placebo badanie fazy II w celu zbadania bezpieczeństwa i skuteczności leczenia czynnikiem XIII. 18 dorosłych pacjentów przydzielono losowo w stosunku 2:1 do grupy otrzymującej preparat z substancją czynną lub placebo. Skuteczność badano jako zmianę nasilenia zmian skórnych za pomocą zmodyfikowanej skali mRSS.

Wykazano, że FXIII jest bezpieczny i dobrze tolerowany u pacjentów z twardziną. Analiza farmakokinetyczna wykazała przewidywalny wzrost i spadek poziomu czynnika XIII po podaniu terapeutycznym, przy czym średni czas potrzebny do powrotu poziomu w granicach 10 IU/dl (czyli endogennego) wynosił 16,6 dnia. Działania niepożądane związane z interwencją w badaniu ustępowały samoistnie i były dobrze tolerowane. Podczas badania nie stwierdzono statystycznie istotnej zmiany w skali mRSS, ale istniała tendencja do poprawy w zakresie redukcji Raynaud’s Condition Score w grupie badawczej (średnia spadek o 1,2 w porównaniu do 0,83 w grupie placebo).

Wyniki sugerują, że strategie terapeutyczne modulujące powiązania między krzepnięciem a naprawą tkanek przy użyciu czynnika XIII są bezpieczne i wykonalne, a dalsze badania – wymagające udziału zdecydowanie większej liczby pacjentów – są w najbliższych planach autorów.