Tocilizumab w terapii zapaleń dużych naczyń

Glikokortykoidy (GKS) stanowią podstawowy lek w terapii zapaleń dużych naczyń (olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic (GCA), choroba Takayasu (TA)) i polimialgii reumatycznej (PMR). Stosowanie ich umożliwia w większości przypadków kontrolę aktywności choroby, jednak u części pacjentów (27-85%) próba zmniejszenia dawki lub odstawienia GKS, wiąże się z ryzykiem nawrotu choroby.

Ponadto stosowanie GKS obarczone jest wystąpieniem całego spektrum działań niepożądanych, szczególnie przy długotrwałej terapii. Terapia skojarzona lekiem immunosupresyjnym i GKS może umożliwić kontrolę aktywności choroby, przy redukcji lub optymalnie całkowitym odstawieniu GKS. W przypadku MTX wykazano skuteczność w podtrzymaniu remisji w GCA. Dane pozostają jednak sprzeczne – nie potwierdzono, aby lek miał wpływ na częstość działań niepożądanych związanych ze stosowaniem GKS. Badania kliniczne nie potwierdziły skuteczności w tym względzie inhibitorów TNF u chorych na GCA i PMR. Nie potwierdzono również, w randomizowanych badaniach klinicznych, skuteczności MTX i leków anty-TNF w TA. W retrospektywnej analizie Unizony i wsp. oceniali skuteczność tocilizumabu (TCZ) w uzyskaniu i podtrzymaniu remisji klinicznej w grupie pacjentów z nawracającym lub opornym na klasyczne i biologiczne leczenie immunosupresyjne GCA (n=7), TA (n=2) oraz PMR (n=1). Średnio częstość zaostrzeń wynosiła w tej populacji 2,4 epizody na rok. Ocenie poddano występowanie objawów świadczących o aktywności choroby, wskaźniki stanu zapalnego, możliwość redukcji dawki GKS oraz badania obrazowe w wybranych przypadkach. Okres obserwacji wynosił od 16 do 60 miesięcy. TCZ stosowano przez średnio 7,8 miesiąca. U wszystkich chorych uzyskano remisję kliniczną po zastosowaniu leku. Włączenie TCZ umożliwiło redukcję dawki GKS z 20,8mg/d do 4,1mg/d prednizonu (wartości średnie). Uzyskano ponadto znaczący spadek wartości parametrów stanu zapalnego (OB). Działania niepożądane związane ze stosowaniem TCZ obejmowały łagodną neutropenię oraz wzrost wartości transaminaz (n=8). W jednym przypadku w 2 miesiące po zakończeniu terapii nastąpił ponowny epizod zaostrzenia. Odnotowano jeden zgon z powodu zawału mięśnia sercowego wikłającego zabieg chirurgiczny. Badanie autopsyjne wykazało przetrwałe zapalenie dużych i średnich naczyń tętniczych, mimo iż chory wykazał znaczącą odpowiedz kliniczną na leczenie TCZ.