Projekt reformy szpitalnictwa, którym 5 listopada zajmie się Rada Ministrów

Ostatniego dnia października Rządowe Centrum Legislacji opublikowało ostateczny kształt projektu ustawy dotyczący zapowiadanej reformy szpitalnictwa, nad którym ma pochylić się 5 listopada Rada Ministrów. Jak zauważa Krzysztof Olszak, dyrektor Departamentu Prawa Społecznego, dokument przed skierowaniem do dalszych prac wymagać będzie jeszcze modyfikacji dołączonych do niego aktów wykonawczych.

Jak podkreśla w piśmie do dyrektora Departamentu Prawnego MZ dyrektor Olszak, w związku z pilną potrzebą procedowania tego projektu, jego kontrola poprawności legislacyjnej została przeprowadzona jedynie w niezbędnym, fundamentalnym zakresie.

Cel nowelizacji

Jak czytamy w OSR projektu nowelizacji ustawy celem wprowadzanych zmian jest osiągnięcie korzyści dla pacjenta wynikających z dobrze działającego systemu lecznictwa szpitalnego, przede wszystkim przez dopasowanie tego systemu do struktury demograficznej i rzeczywistych potrzeb zdrowotnych ludności oraz przez koncentrację świadczeń i profilowanie szpitali, jak również ich usieciowienie w zakresie realizowanych profili świadczeń.

Konieczne jest również wzmocnienie systemu szpitalnego przez konsolidację zasobów oraz racjonalizacje kosztów po stronie podmiotów leczniczych w sytuacji, gdy występuje nakładanie się lub nieefektywne rozproszenie potencjału kadrowego i infrastrukturalnego w stosunku do zidentyfikowanych potrzeb zdrowotnych na danym terenie oraz wzmocnienie nadzoru podmiotów tworzących nad programami restrukturyzacyjnymi.

Reforma systemu i odwracanie piramidy świadczeń od 1 stycznia 2025 r.?Na początku przyszłego roku wejdzie w życie ustawa reformująca szpitalnictwo, do końca obecnego gotowy będzie pakiet deregulacyjny, a 1 stycznia rozpocznie się przenoszenie procedur ze szpitali do ambulatoryjnej opieki specjalistycznej.

Poprzednia reforma się nie sprawdziła

Przeprowadzona w 2017 r. reforma systemu zawierania umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej realizowanych w szpitalach nie przyniosła oczekiwanych rezultatów w zakresie poprawy dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej, koncentracji tych świadczeń, racjonalizacji kosztów po stronie podmiotów leczniczych oraz racjonalizacji wydatków po stronie płatnika. Wyodrębnianie w ramach wprowadzonego systemu podstawowego szpitalnego zabezpieczenia świadczeń opieki zdrowotnej 6 poziomów zabezpieczenia szpitalnego oparte było na skomplikowanych i mało przejrzystych kryteriach, nie niosąc istotnej wartości dodanej- czytamy w ocenie skutków regulacji projektu.

Obserwowane jest nieefektywne wykorzystanie zasobów kadrowych i sprzętowo-infrastrukturalnych, jak również nieuzasadnione faktycznymi potrzebami utrzymywanie przez część podmiotów szpitalnych podwyższonej gotowości w ramach umów w trybie pełnej hospitalizacji, które generuje nadmiarowe koszty działalności podmiotów szpitalnych - dodano.

Analiza świadczeń sprawozdanych w ramach profilu chirurgia ogólna na oddziałach całodobowych wykazała, że ponad 60 proc. hospitalizacji możliwych było do rozliczenia jako świadczenia w ramach chirurgii jednego dnia (to znaczy bez konieczności zapewnienia całodobowego dostępu do bloku operacyjnego, w ramach ustalonego harmonogramu). Obserwowane jest również dublowanie oferowanych świadczeń i utrzymywanie w części podmiotów szpitalnych wykwalifikowanego personelu medycznego w ramach podwyższonej gotowości

Jak zauważają autorzy projektu obecne regulacje dotyczące sporządzania przez samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej programów naprawczych, w przypadku wystąpienia straty netto, są ogólne i niewystarczające. Z tego powodu programy te nie spełniają swojej roli, tj. nie pozwalają na skuteczną restrukturyzację podmiotu i podejmowanie adekwatnych do sytuacji działań naprawczych.

Dodają także, że obecne przepisy nie pozwalają także na wdrożenie elektronicznej karty diagnostyki i leczenia onkologicznego, zwanej dalej „DILO”, dlatego też konieczne są zmiany w zakresie wdrażania Krajowej Sieci Onkologicznej, które umożliwią wystawianie i obsługiwanie elektronicznej karty DILO.

Jakie zmiany?

Projekt nowelizacji ustawy przewiduje szereg zmian mających na celu wzmocnienie systemu szpitalnego przez: reformę struktury oraz zasad kwalifikacji do PSZ (szpitalnego zabezpieczenia świadczeń opieki zdrowotnej) oraz wdrożenie rozwiązań umożliwiających konsolidację podmiotów leczniczych oraz wzmocnienie nadzoru podmiotów tworzących nad tworzeniem i realizacją programów naprawczych.

Proponuje się:

• rezygnację z kwalifikowania do poszczególnych poziomów zabezpieczenia, na rzecz kwalifikowania wszystkich świadczeniodawców mających przynajmniej jeden tzw. profil kwalifikujący – tj. każdy profil w zakresie leczenia szpitalnego w trybie pełnej hospitalizacji, objęty dotychczasową umową o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej prze okres co najmniej 2 lat; w przypadku profili zabiegowych zostanie wprowadzone dodatkowym kryterium kwalifikacji, w postaci określonego progowego udziału świadczeń, które zostały rozliczone jako świadczenia zabiegowe w ramach umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w okresie referencyjnym obejmującym 2 ostatnie pełne lata kalendarzowe, przy czym jednocześnie w przypadku profilu położnictwo i ginekologia decydować będzie minimalna liczba odebranych porodów w tym samym okresie. Ostateczne określenie szczegółowych wartości dotyczących udziału świadczeń zabiegowych dla poszczególnych zakresów oraz progowej liczby porodów nastąpi w drodze rozporządzenia, po przeprowadzeniu dodatkowych analiz i konsultacji. (Dodatkowo w celu uniknięcia sytuacji, w której odległość do najbliższego oddziału położniczego przekroczyłaby określoną wartość, wprowadzono możliwość zastosowania uzupełniającego trybu kwalifikacji dla takich oddziałów, przy spełnieniu obniżonego progu dotyczącego liczby przyjętych porodów.);
• uproszczenie i złagodzenie zasad regulujących objęcie umową o udzielanie świadczeń w ramach PSZ wybranych dodatkowych rodzajów świadczeń;
• wprowadzenie regulacji umożliwiającej, na wniosek świadczeniodawcy, dokonanie w umowie o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w ramach PSZ zmiany polegającej na zastąpieniu określonych profili kwalifikujących odpowiadającymi im profilami świadczeń realizowanymi w trybie hospitalizacji planowej albo leczenia jednego dnia, za zgodą Prezesa NFZ;
• umożliwienie wszystkim świadczeniodawcom realizującym w ramach PSZ określony profil świadczeń, który nie zostałby objęty kwalifikacją na nowych zasadach, kontynuację udzielania świadczeń w ramach takiego profilu
• w trybie hospitalizacji planowej albo leczenia jednego dnia, na okres obowiązywania kolejnego wykazu świadczeniodawców zakwalifikowanych do PSZ;
• umożliwienie świadczeniodawcom zamiany udzielania świadczeń w ramach szpitalnego oddziału ratunkowego, zwanego dalej „SOR”, na udzielanie świadczeń w ramach izby przyjęć, zwanej dalej „IP”; taka zmiana będzie wymagała zgody Prezesa NFZ, który przy podejmowaniu decyzji będzie uwzględniał w szczególności Wojewódzki Plan Działania Systemu Państwowe Ratownictwo Medyczne;
• uelastycznienie i racjonalizację zasad udzielania świadczeń nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej w ramach PSZ.

Jak przekonują autorzy projektu nowelizacji ustawy proponowane zmiany powinny przyczynić się do koncentracji świadczeń szpitalnych zabiegowych w ośrodkach dysponujących większym doświadczeniem i potencjałem kadrowym, a jednocześnie do lepszego wykorzystania ograniczonych zasobów, w tym przez zmniejszenie liczby szpitali utrzymujących stałą gotowość do udzielania świadczeń w trybie ostrym.

Konsolidacja i koordynacja to zgrany duet? ►O proponowanej przez Ministerstwo Zdrowia reformie szpitali, która uwzględnia konsolidację placówek oraz koordynację udzielania świadczeń pacjentom, rozmawiali przedstawiciele nie tylko szpitali różnego poziomu referencyjności, lecz także AOS i POZ. – Punkt widzenia zależy od punku siedzenia – stwierdził Jacek Krajewski, prezes Porozumienia Zielonogórskiego, dodając, że koordynacja pomiędzy poziomami systemu jest możliwa, ale nie na zasadzie dobrowolności.

Konsolidacja, programy naprawcze

Projekt przewiduje możliwość tworzenia i prowadzenia samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej (a także podmiotów leczniczych działających w formie spółek kapitałowych i jednostek budżetowych) przez związki jednostek samorządu terytorialnego, jako podmioty tworzące. Dzięki temu rozwiązaniu jednostki samorządu będą mogły łączyć samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, przez co będą mogły powstać bardziej efektywne, większe podmioty lecznicze.

Ponadto, projekt wprowadza szczegółowe regulacje dotyczące tworzenia i zatwierdzania programów naprawczych tworzonych przez samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, w których wystąpiła strata netto. Proponowane przepisy zakładają, że sporządzenie programu, poprzedzają analizy efektywności funkcjonowania i zarządzania, ekonomiczne, jakościowe, operacyjne, działalności leczniczej oraz działalności poszczególnych komórek organizacyjnych.

Analogiczne zasady dotyczące obowiązku sporządzenia programu naprawczego przewidziano również dla podmiotu leczniczego prowadzonego w formie spółki kapitałowej w której wartość nominalna udziałów albo akcji należących do Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, lub uczelni medycznej stanowi co najmniej 51 proc. kapitału zakładowego spółki, a w przypadku prostej spółki akcyjnej liczba akcji należących do Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, lub uczelni medycznej stanowi co najmniej 51  proc. ogólnej liczby akcji tej spółki, oraz gdy Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego, lub uczelnia medyczna dysponuje bezpośrednio większością głosów na zgromadzeniu wspólników albo walnym zgromadzeniu, w tym również ze spółką kapitałową, w której ten podmiot tworzący wykonuje prawa z udziałów lub akcji.

Projekt ustawy zawiera również regulacje dotyczące możliwości przyłączenia podmiotu leczniczego działającego w formie samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej do istniejącej spółki kapitałowej wykonującej działalność leczniczą (ze strukturą udziałów albo akcji taką jak określona powyżej), bez likwidacji tego pierwszego. Przyłączenie to ma następować przez przeniesienie całego majątku samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej na spółkę kapitałową (określaną w projekcie ustawy jako „spółka przejmująca”) za udziały lub akcje, które spółka przejmująca przyznaje podmiotowi tworzącemu, jeżeli przedmiotowe przyznanie nastąpi. Wprowadzane przepisów umożliwiających takie działanie wpisuje się w pozostałe zmiany, które mają na celu usprawnienie i ułatwienie procesów prze kształceniowych, konsolidacyjnych i restrukturyzacyjnych w zakresie podmiotów leczniczych.

Realizacja kamienia milowego D1G KPO

W podsumowaniu rekomendowanych rozwiązań w noweli ustawy czytamy: „Proponowane zmiany służą realizacji kamienia milowego D1G KPO, w szczególności w odniesieniu do następujących zapisów: „restrukturyzacja sektora szpitali poprzez konsolidację lub przeprofilowanie lub zmianę zakresu i struktury usług opieki zdrowotnej świadczonych przez szpitale (…) a także odpowiednią aktualizację sieci szpitali”; „podstawy do działań na rzecz racjonalizacji piramidy opieki zdrowotnej poprzez przesunięcie niektórych świadczeń zdrowotnych na niższe poziomy opieki”; „wzmocnienie systemu nadzoru nad szpitalami, wzmocnienie kadry zarządzającej oraz zachęcanie do stosowania nowoczesnych systemów, narzędzi i metod zarządzania w opiece zdrowotnej”.

Poniżej ostateczny projekt nowelizacji ustawy: