BASO w morfologii – analiza
| Tagi: | krew, morfologia, analiza krwi, parametry krwi, BASO, bazofile |
Bazofile (BASO) – jeden z najmniej licznych rodzajów leukocytów (białych krwinek) – należą do grupy granulocytów. Ich główną funkcją jest udział w reakcjach alergicznych i zapalnych, a także regulacja odpowiedzi immunologicznej. Odgrywają kluczową rolę w uwalnianiu mediatorów stanu zapalnego, takich jak histamina i heparyna, które wpływają na rozszerzenie naczyń krwionośnych i przepuszczalność ścian naczyń.
Czym są bazofile?
Bazofile powstają w szpiku kostnym i krążą w krwiobiegu przez kilka godzin, po czym mogą migrować do tkanek, gdzie uczestniczą w odpowiedzi immunologicznej. Chociaż stanowią mniej niż 1 proc. wszystkich leukocytów, ich aktywność jest istotna w mechanizmach nadwrażliwości i w reakcjach zapalnych organizmu.
Ich ziarnistości zawierają substancje biologicznie czynne, takie jak:
- histamina – zwiększa przepuszczalność naczyń i powoduje reakcje alergiczne,
- heparyna – działa przeciwzakrzepowo,
- leukotrieny i cytokiny – regulują odpowiedź zapalną i immunologiczną.
Bazofile współpracują z limfocytami, mastocytami i eozynofilami w reakcjach alergicznych oraz stanach zapalnych.
Kiedy wykonać badanie BASO?
Oznaczenie liczby bazofilów jest standardowym elementem morfologii krwi i zalecane w przypadku:
- diagnostyki i monitorowania chorób alergicznych (np. astma, pokrzywka, anafilaksja),
- oceny stanów zapalnych o podłożu immunologicznym,
- monitorowania chorób hematologicznych (np. przewlekła białaczka szpikowa, zespoły mieloproliferacyjne),
- diagnostyki reakcji nadwrażliwości (np. nietolerancje pokarmowe, atopowe zapalenie skóry),
- oceny infekcji pasożytniczych,
- monitorowania leczenia kortykosteroidami, które mogą wpływać na poziom bazofilów.
Wartości referencyjne BASO
Wartości referencyjne BASO mogą różnić się w zależności od wieku i laboratorium, orientacyjne wartości poniżej.
Liczba bazofilów w krwi obwodowej (BASO, × 10³/μl)
- Noworodki: <0,06 × 10³/μl.
- Dzieci:
- 2–5 miesięcy: <0,07 × 10³/μl,
- 6–12 miesięcy: <0,08 × 10³/μl,
- 2–6 lat: <0,09 × 10³/μl,
- 7–11 lat: <0,10 × 10³/μl,
- >12 lat: <0,11 × 10³/μl.
- Dorośli: 0,0–0,1 × 10³/μl.
Procentowy udział bazofilów wśród leukocytów (BASO, proc.):
- Noworodki i dzieci: 0,1–0,2 proc.,
- Dorośli: 0,0–1,0 proc.
Podwyższone BASO (bazofilia)
Zwiększona liczba bazofilów może świadczyć o:
- chorobach mieloproliferacyjnych (np. przewlekła białaczka szpikowa, czerwienica prawdziwa, nadpłytkowość samoistna),
- reakcjach alergicznych (np. pokrzywka, astma oskrzelowa, atopowe zapalenie skóry),
- przewlekłych stanach zapalnych (np. reumatoidalne zapalenie stawów, nieswoiste zapalenia jelit),
- infekcjach wirusowych i bakteryjnych (np. ospa wietrzna, gruźlica),
- infekcjach pasożytniczych (np. glistnica, tasiemczyca),
- niedoczynności tarczycy (np. choroba Hashimoto),
- zatruciach metalami ciężkimi (np. ołów, arsen),
- przewlekłej niewydolności nerek.
Podwyższony poziom bazofilów może wskazywać na aktywację układu immunologicznego w odpowiedzi na przewlekłe procesy zapalne lub nowotworowe.
Niskie BASO (bazopenia)
Obniżona liczba bazofilów może sugerować:
- ostre infekcje bakteryjne, zwłaszcza przebiegające z sepsą,
- silny stres fizyczny lub emocjonalny, który prowadzi do przejściowego obniżenia poziomu bazofilów,
- stosowanie kortykosteroidów, które hamują produkcję bazofilów,
- nadczynność tarczycy (np. choroba Gravesa-Basedowa),
- zaburzenia funkcji szpiku kostnego (np. aplazja szpiku, choroby mielodysplastyczne),
- zespół Cushinga, który może prowadzić do immunosupresji.
Bazopenia jest rzadziej analizowanym zjawiskiem klinicznym, ale może mieć znaczenie w diagnostyce immunosupresji i stanów zapalnych.
Dodatkowe znaczenie diagnostyczne BASO w morfologii krwi
Analiza liczby bazofilów powinna być interpretowana wraz z innymi parametrami morfologii krwi:
- wysokie BASO + podwyższona liczba leukocytów (WBC): zespoły mieloproliferacyjne, przewlekłe choroby zapalne,
- niskie BASO + niska liczba leukocytów (WBC): immunosupresja, choroby szpiku kostnego,
- wysokie BASO + podwyższony odsetek eozynofilów (EOS): choroby alergiczne, infekcje pasożytnicze,
- niskie BASO + podwyższony odsetek neutrofili (NEU): ostre infekcje bakteryjne.
Zgodnie z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Diagnostyki Laboratoryjnej i Kolegium Medycyny Laboratoryjnej dotyczącymi badania morfologii krwi w przypadku postępowań mających na celu pobranie krwi na badanie morfologii krwi należy uwzględnić zachowanie procedur przedanalitycznych, zwłaszcza takich jak:
- przygotowanie pacjenta: pacjent powinien być poinformowany o konieczności unikania intensywnego wysiłku fizycznego przed pobraniem krwi oraz o ewentualnych wymaganiach dotyczących poszczenia,
- pobranie próbki: krew należy pobierać z żyły łokciowej, stosując odpowiednie techniki aseptyczne, aby uniknąć hemolizy i kontaminacji próbki,
- rodzaj probówki: do badania morfologii krwi zaleca się użycie probówek z antykoagulantem EDTA,
- czas i warunki transportu: próbki powinny być dostarczone do laboratorium w ciągu 2 godzin od pobrania, w temperaturze pokojowej, aby zapewnić stabilność komórek krwi.
| Morfologia – pozostałe wyniki |
„HCT – wartości referencyjne i znaczenie badania”
„HGB – jak interpretować wynik”
„LYM – standardowy element morfologii krwi”
„MCH w badaniach krwi – co oznacza?”
„MCV w morfologii – normy i analiza wyniku”
„MONO – oznaczenie liczby monocytów”
„MPV w morfologii krwi – kiedy oznaczyć wskaźnik?”
„NEU – znaczenie diagnostyczne”
„PDW – badanie krwi, na co wskazuje wynik?”
„P-LCR we krwi – kiedy wykonać badanie?”
„PLT – na co wskazuje analiza”
„RBC w morfologii – jak czytać wyniki?”
„WBC w badaniach krwi – co wynik oznacza dla pacjenta?”
