HCT – wartości referencyjne i znaczenie badania

Hematokryt (HCT) to parametr określający procentową objętość krwinek czerwonych (erytrocytów) w stosunku do całkowitej objętości krwi. Jest kluczowym wskaźnikiem w diagnostyce niedokrwistości, nadkrwistości oraz ocenie nawodnienia organizmu.

Czym jest HCT?

HCT (hematokryt) jest procentowym udziałem erytrocytów w objętości krwi. Wysoka wartość hematokrytu oznacza, że krew zawiera większą liczbę krwinek czerwonych w stosunku do osocza, co może wskazywać na odwodnienie lub nadkrwistość. Niska wartość może świadczyć o niedokrwistości lub przewodnieniu.  

Kiedy wykonać badanie HCT?

Oznaczenie HCT jest standardową częścią morfologii krwi i jest zalecane w przypadkach:

• podejrzenia niedokrwistości (anemii) lub nadkrwistości (policytemii),
• oceny nawodnienia organizmu,
• monitorowania leczenia chorób przewlekłych, takich jak niewydolność nerek,
• diagnostyki stanów prowadzących do utraty krwi, np. w wyniku krwawień wewnętrznych,
• oceny ogólnego stanu zdrowia pacjenta. 

Wartości referencyjne

Wartości referencyjne HCT różnią się w zależności od wieku, płci i laboratorium, ale orientacyjnie wynoszą:

• Płód:

• 15. tydzień: 28–42 proc.,
• 16. tydzień: 34–42 proc.,
• 17. tydzień: 31–43 proc.,
• 18.–21. tydzień: 31–45 proc.,
• 22.–25 tydzień: 31–47 proc.,
• 26.–29. tydzień: 32–50 proc.,
• >30. tygodnia: 32–58 proc.

• Noworodki:

• 0–3 dni: 44–68 proc.,
• 4–14 dni: 40–65 proc.,
• 15–30 dni: 33–55 proc.

• Dzieci:

• 31–60 dni: 28–48 proc.,
• 3–6 miesięcy: 31–46 proc.,
• 7–24 miesiące: 33–39 proc.,
• 3–6 lat: 34–40 proc.,
• 7–11 lat: 36–43 proc.,
• 12–13 lat: 37–44 proc.,
• 14–17 lat (dziewczęta): 37–44 proc.,
• 14–17 lat (chłopcy): 40–49 proc.

• Dorośli:

• Kobiety: 37–47 proc.,
• Mężczyźni: 40–52 proc.

Podwyższone HCT

Podwyższone (poliglobulia, nadkrwistość): zwiększona wartość HCT może wskazywać na:

• odwodnienie: wynikające z utraty płynów, np. z powodu biegunki, wymiotów czy nadmiernego pocenia się,
• nadkrwistość pierwotną: np. czerwienicę prawdziwą (zaburzenie szpiku kostnego),
• nadkrwistość wtórną: wynikającą z przewlekłego niedotlenienia, np. w chorobach płuc (POChP) lub przebywania na dużych wysokościach,
• choroby serca: takie jak wrodzone wady serca z sinicą,
• stres fizyczny: prowadzący do chwilowego wzrostu liczby erytrocytów. 

Niskie HCT 

Niskie HCT (niedokrwistość, anemia): obniżona wartość HCT może sugerować:

• niedokrwistość: z niedoboru żelaza, witaminy B₁₂ lub kwasu foliowego,
• przewodnienie: nadmiar płynów w organizmie może obniżyć względny udział erytrocytów,
• choroby przewlekłe: takie jak niewydolność nerek, które wpływają na produkcję erytrocytów,
• utratę krwi: zarówno ostrą, jak i przewlekłą (np. z przewodu pokarmowego),
• zaburzenia produkcji erytrocytów: np. aplazję szpiku lub choroby nowotworowe wpływające na szpik kostny. 

Dodatkowe znaczenie diagnostyczne

Przy interpretacji HCT powinno się uwzględniać inne parametry morfologii krwi, takie jak:

• HCT + HGB: do oceny stężenia hemoglobiny w erytrocytach,
• HCT + MCV: w celu określenia objętości erytrocytów (mikro-, normo-, makrocytozy),
• HCT + liczba erytrocytów (RBC): w diagnostyce stanów niedokrwistości i nadkrwistości.

Procedury przedanalityczne

Zgodnie z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Diagnostyki Laboratoryjnej i Kolegium Medycyny Laboratoryjnej dotyczącymi badania morfologii krwi w przypadku postępowań mających na celu pobranie krwi na badanie morfologii krwi należy uwzględnić zachowanie procedur przedanalitycznych, zwłaszcza takich jak:

• przygotowanie pacjenta: pacjent powinien być poinformowany o konieczności unikania intensywnego wysiłku fizycznego przed pobraniem krwi oraz o ewentualnych wymaganiach dotyczących poszczenia,
• pobranie próbki: krew należy pobierać z żyły łokciowej, stosując odpowiednie techniki aseptyczne, aby uniknąć hemolizy i kontaminacji próbki,
• rodzaj probówki: do badania morfologii krwi zaleca się użycie probówek z antykoagulantem EDTA,
• czas i warunki transportu: próbki powinny być dostarczone do laboratorium w ciągu 2 godzin od pobrania, w temperaturze pokojowej, aby zapewnić stabilność komórek krwi.

Morfologia – pozostałe wyniki

HGB – jak interpretować wynikHGB to parametr oceniający stężenie hemoglobiny – kluczowego białka zawartego w czerwonych krwinkach (erytrocytach), które transportuje tlen z płuc do tkanek oraz dwutlenek węgla z tkanek do płuc. Oznaczenie stężenia hemoglobiny jest istotne w diagnostyce niedokrwistości oraz ocenie stanu zdrowia.

„MCH w badaniach krwi – co oznacza?”

„MCV w morfologii – normy i analiza wyniku”

„MPV w morfologii krwi – kiedy oznaczyć wskaźnik?”

„PDW – badanie krwi, na co wskazuje wynik?”

„P-LCR we krwi – kiedy wykonać badanie?”

„PLT – na co wskazuje analiza”

„WBC w badaniach krwi – co wynik oznacza dla pacjenta?”